\*36 -- Līvõkīel-ēstikīel-lețkīel sõnārōntõz

āina *36 s

(a) hein ▫ siens
  • ainõ a’jjõ heina ajada [küüni] ▫ dzīt sienu [šķūnī]; ainõ andõ heina hanguda ▫ dakšot sienu; ainõ je’llõ heina teha ▫ vākt sienu; ainõ nītõ heina niita ▫ pļaut sienu; ainõ vie’ddõ heina vedada ▫ vest sienu; nīt āina niiduhein ▫ pļavas siens; tarā āina põlluhein ▫ lauka siens; sūo āina soohein ▫ purva siens
(b) rohi ▫ zāle
  • Āina kazāb ku silmõz nǟ’dsõ, kui tǟnda võib valdõ. Rohi kasvab kui silmnähtavalt, kuidas seda võib vaos hoida. ▫ Zāle aug acīm redzami, kā to var novaldīt. Āina u’m jõvīst ka’zzõn. Rohi on hästi kasvanud. ▫ Zāle ir labi saaugusi. KK77a
(c) rohi, ravim ▫ zāles > āinad
  • jõvā āina hea ravim ▫ labas zāles
(d) mürk ▫ inde
  • svȯ’rk|āina ~ svȯ’rkõ|āina rotimürk ▫ žurku inde
āinad *36 s pl rohi, ravim ▫ zāles
  • aiņi jūodõ rohtu võtta ▫ dzert zāles
āngastõm|āina *36 s angervaks ▫ vīgrieze (Filipendula ulmaria)
  • Āngastõmāina tē u’m jõvā āina. Angervaksatee on hea rohi. ▫ Vīgriežu tēja ir labas zāles. 84.7
apā|āina *36 s rabarber ▫ rabarbers (Rheum rhaponticum, Rheum rhabarbarum)
  • apāāina lī’edõd rabarbrilehed ▫ rabarbera lapas
app|āina *36 s hapu oblikas ▫ pļavas skābene (Rumex acetosa L)
jemā|āina *36 s

(a) nõmmnelk ▫ smiltāja neļķe (Dianthus arenarius)

(b) nurmnelk ▫ dzirkstelīte (Dianthus deltoides)
jǭņ|āina 1 *36 s rohi, mida kogutakse jaaniõhtul ▫ jāņuzāles
  • jǭņainõ nītõ jaaniheina niita ▫ pļaut jāņuzāles
  • Jemā sīetõb nī’emidi jǭņāinaks (~ nī’emõdõn jǭņainõ). Ema söödab lehmi jaaniheinaga (~ lehmadele jaaniheina). ▫ Māte baro govis ar jāņuzālēm (~ govīm jāņuzāles).
jǭņ|āina 2 *36 s

(a) jaanihein, valge madar ▫ baltā madara (Galium album)

(b) hobumadar ▫ īstā madara (Galium verum) 85.5

(c) harilik härghein ▫ birztalu nārbulis ( Melampyrum nemorosum)
  • Rānda kilīš kazāb pǟgiņ jǭņainõ. Ranna külades kasvab palju jaaniheina. ▫ Jūrmalas ciemos aug daudz jāņuzāļu.
kastūg|āina *36 s

(a) kastehein ▫ smilga (Agrostis)

(b) kortsleht ▫ parastais rasaskrēsliņš (Alchemilla vulgaris)
kašk|āina *36 s kibetulikas ▫ kodīgā gundega (Ranunculus acris) = kramā|puțkõz
kierā|āina *36 s kerahein ▫ kamolzāle (Dactylis glomerata)
kouvdõb|āina *36 s kuutõverohi ▫ ārstniecības mugurene (Polygonatum odoratum Mill)
kõps|ap|āina *36 s jänesekapsas ▫ zaķskābene, zaķkāposti (Oxalis acetosella) = kõps|nǭțõd
kuoi|āina *36 s

(a) koirohi ▫ vērmele (Artemisia absinthium) 85.6

(b) puju ▫ parastā vībotne (Artemisia vulgaris)
kušt|āina *36 s tarn ▫ grīslis (Carex) = vigā|āina, viksā
  • Kõ’ŗ vīți āina, kuštāinaks tǟnda nutāb. Osjasugune rohi, teda nimetatakse tarnaks. ▫ Kosas veida zāle, to sauc par grīsli.
maits|āina *36 s maitseaine ▫ garšviela
mārdig|āina *36 s roomav madar ▫ ķeraiņu madara (Galium aparine)
mie’r|āina *36 s merihein ▫ jūraszāle
mǭ|vigā|āina *36 s mõru vahulill ▫ parastā ziepenīte (Polygala vulgaris)
mõtsā|āinad *36 s pl ungrukold ▫ apdzira (Huperzia selago) 86/5
pāistig|āina *36 s

(a) takjas ▫ dadzis, diždadzis (Arctium)
  • Pāistigāina – ēdrõmõd visk tuoizõn jū’rõ, akūb ǭ’rõn jūr vi’zzõ nemē pūmpar. Takjas – õied viska teisele külge, hakkab riide külge kinni nagu nööp. ▫ Dadzis – ziedus met otram, pieķeras pie drēbēm kā poga. 85/6
(b) paiseleht ▫ māllēpe (Tussilago farfara)
pūšõl|āina *36 s harilik põisrohi ▫ parastā plaukšķene (Silene vulgaris)
rōda|āina *36 s jusshein ▫ stāvā vilkakūla (Nardus stricta)
rūogūlda|āina *36 s kolmisruse ▫ trejdaivu sunītis (Bidens tripartita)
sāina *36 s sein ▫ siena
  • uļļi||sāina välissein ▫ ārsiena; va’ili||sāina vahesein ▫ starpsiena
  • nēļa sāina va’il istõ nelja seina vahel istuda ▫ sēdēt četrās sienās; mingizt vastõ sainõ pīkstõ kedagi vastu seina suruda ▫ piespiest kādu pie sienas
  • Sāina kūlõb. Sein kuuleb. ▫ Sienai ir ausis [~ siena klausās]. Alā a’il pǟkõks vastõ seina! Ära jookse peaga vastu seina! ▫ Neskrien ar galvu sienā! Ne tǭ’bõd mīnda sainõ a’jjõ, tǭ’bõd mi’nnõn slikțõ tī’edõ. Nad tahavad mind seina ajada, tahavad mulle halba teha. ▫ Viņi grib mani iedzīt sienā, grib man sliktu nodarīt. KK78; KK77 a
sīezõr|āina *36 s kahar kirburohi ▫ skābeņlapu sūrene (Polygonum lapathifolium)
sigād|āina *36 s pruun ristik ▫ brūnais āboliņš (Trifolium spadiceum)
sǭņ|āina *36 s luga ▫ donis (Juncus)
sovā¦boļ|āina *36 s huulhein ▫ rasene (Drosera)
sõ’ggõl|āina *36 s vereurmarohi ▫ lielā strutene (Chelidonium majus)
svȯ’rk|āina *36 s rotimürk ▫ žurku inde ~ svȯrkõ|āina
tē|āina *36 s naistepuna ▫ asinszāle (Hypericum) = brāndiļ|puțkõz, vie’r|āina
ti’g|āina *36 s raihein ▫ airene (Lolium) Mt 13,25
uļļi||sāina *36 s välissein ▫ ārsiena
va’ili||sāina *36 s

(a) vahesein ▫ starpsiena
  • kuodād va’ilisāina [südame]kodade vahesein ▫ [sirds] kambaru starpsieniņa E3 a
(b) vahelihas, diafragma ▫ diafragma (anat.) E3A
vāina *36 s lehk, hais ▫ smaka
  • sitā vāina sita lehk ▫ mēslu smaka
  • Tūndõb sitā vainõ. Tunneb sita haisu. ▫ Jūt mēslu smaku.
vie’r|āina *36 s naistepuna ▫ asinzāle (Hypericum) FŽ88.25 = brāndiļ|puțkõz, tē|āina
vigā|āina *36 s tarn ▫ grīslis (Carex) = kušt|āina, viksā
vȯrd|āinad *36 s pl lameussirohi ▫ tārpu zāles
  • Āndab lapsõn vȯrdaiņi, la’z vȱrdõd läkkõd u’lzõ. Antakse lapsele ussirohtu, et solkmed läheksid välja. ▫ Bērnam dod tārpu zāles, lai cērmes iznāktu ārā. 74.30
vȭrõz|jemā|āina *36 s käoorvik, aaskannike ▫ trejkrāsu vijolīte (Viola tricolor)
zäp|āina *36 s sealõuarohi, sapirohi ▫ gumainā cūknātre (Scrophularia nodosa)

 

 

• Esilehele • Uz galveno lapu •


LIV  ET  LV  Kogu tekst / Viss teksts

 

 

 

Līvo kultūr sidām       Universitas Tartuensis     Latviešu valodas aģentūra